Prema dostupnim podacima, na globalnom nivou, preko 6% žena je zastupljeno u nacionalnim parlamentima, preko 35% su članice lokalnih vlasti i skoro 23% se nalazi na pozicijama ministrica[1]. Političko učešće žena je poraslo u proteklih 30 godina, ali nejednakosti moći ostaju.
U Crnoj Gori, uprkos postojanju Zakona o izboru odbornika i poslanika koji propisuje kvotu za zastupljenost žena na izbornim listama, situacija u vezi sa rodnom ravnopravnošću u političkom životu ostaje izazovna. Zakon nalaže da na izbornim listama najmanje 30% kandidata/kinja budu žene, ali ne garantuje koliko će žena zapravo biti izabrano u Skupštinu. Ova pravila nisu dovoljno efikasna da bi se značajno povećao broj žena na ključnim pozicijama.
Zastupljenost žena na pozicijama predsjednica opština je posebno zabrinjavajuća, s obzirom na to da od 2006. godine problem postaje sve očigledniji. Iako su postojali trenuci kada su više od jedne žene obavljale ulogu predsjednica opština ili gradonačelnica ovi slučajevi su i dalje veoma rijetki. Većina opština nema žene na ovim pozicijama, što ukazuje na trajne prepreke u postizanju rodne ravnopravnosti. S druge strane, zastupljenost žena na pozicijama predsjednica lokalnih parlamenata je nešto bolja, ali još uvijek nije na zadovoljavajućem nivou. Ova situacija odražava širi problem nedovoljnog uključivanja žena u politički život, posebno na lokalnom nivou, uprkos zakonodavnim okvirima koji podržavaju rodnu ravnopravnost.
Podaci koji su predstavljeni, prikupljeni tokom mjeseca septembra 2024. godine.
Zakon o izboru odbornika i poslanika predviđa kvotu za zastupljenost žena na izbornim listama, ali ne direktno za broj žena u Skupštini Crne Gore. Prema izmjenama spomenutog Zakona, uvedena je obavezna kvota koja nalaže da na izbornim listama najmanje 30% kandidata/kinja moraju biti žene. Konkretno, svaka treća osoba na listi mora biti suprotnog pola u odnosu na prethodna dva kandidata. Međutim, ovaj zakon ne garantuje direktno koliko žena će zapravo biti izabrano u Skupštinu, jer konačan broj zavisi od rezultata izbora i od toga koliko visoko su žene rangirane na listama političkih partija.
Grafik 1
Grafik 1 predstavlja procenat žena poslanica u Skupštini Crne Gore u ovom trenutku i prikazuje trend rasta zastupljenosti žena od 23. do 28. Saziva Skupštine Crne Gore. U 23. sazivu žene su činile samo 11% od ukupnog broja poslanika u Skupštini Crne Gore, dok je njihov udio postepeno rastao, dostigavši 30% u 26. sazivu. Nakon toga, zastupljenost žena je blago opala na 27%, a u 28. sazivu iznosi 28%. Ovi podaci ukazuju na određeni napredak u zastupljenosti žena u Skupštini Crne Gore, ali i na postojanje oscilacija u poslednjim sazivima. Imajući u vidu rješenja iz Zakona o izboru odbornika i poslanika, treba težiti tome da broj poslanica u Skupštini Crne Gore nikada ne bude manji od 30%.
Podsjećamo da u Crnoj Gori imamo 23 opštine, Glavni grad Podgoricu i Prijestoincu Cetinje. Zastupljenost žena na pozicijama predsjednica opština u Crnoj Gori je veoma niska. Od 2006. godine, ovaj problem postaje sve evidentniji. Ovaj trend je dugotrajan i odražava širi problem nedovoljnog uključivanja žena u politički život, naročito na lokalnom nivou, uprkos zakonima koji propisuju rodnu ravnopravnost u političkoj sferi. U Crnoj Gori je bilo perioda kada su više od jedne žene bile na pozicijama predsjednica opština odnosno gradonačelnica. Konkretno, u novijem periodu, žena je gradonačelnica Glavnog grada Podgorice, a istovremeno je predsjednica opštine Gusinje takođe bila žena. Ipak, ovakvi slučajevi su vrlo rijetki, a zastupljenost žena na lokalnom nivou ostaje niska. Većina opština i dalje nema žene na pozicijama predsjednica, što ukazuje na kontinuirane izazove u ostvarivanju rodne ravnopravnosti u političkom životu Crne Gore.
Grafik 2
Grafik 2 koji prikazuje zastupljenost žena na pozicijama predsjednica opština u Crnoj Gori jasno ističe značajan rodni disbalans. Od ukupno 25 opština u Crnoj Gori, samo jedna opština ima ženu na čelu, dok su u preostalih 24 opštine predsjednici muškarci. Ovaj podatak ukazuje na izuzetno nisku zastupljenost žena u lokalnoj izvršnoj vlasti, što reflektuje kontinuiranu neravnotežu u rodnoj ravnopravnosti na političkim funkcijama u zemlji.
Zastupljenost na poziciji predsjednica lokalnih parlamenata u Crnoj Gori je nešto bolja u odnosu na pozicije predsjednica opština. Međutim ni to još uvijek nije na zadovoljavajućem nivou.
Grafik 3
Grafik 3 prikazuje odnos između ukupnog broja predsjednika i predsjednica skupština opština u Crnoj Gori. Od ukupno 25 opština, samo 7 žene vrši funkciju predsjednice lokalnog parlamenta, što ukazuje na to da žene čine otprilike 28% od ukupnog broja. Ovi podaci oslikavaju prisutnost žena na ovim važnim političkim pozicijama, ali i ukazuju na potrebu za daljim unapređenjem rodne ravnopravnosti u lokalnoj vlasti.
[1] Inter-Parliamentary Union, June 2023, https://data.ipu.org/women-ranking?month=7&year=2023 ; IPU and UN-Women, Map of Women in Politics 2023; UN-Women, August 2023. https://localgov.unwomen.org/
