Iako crnogorski zvaničnici optimistično licituju datumima ulaska u Evropsku uniju, činjenice govore da naša zemlja vodi maratonske pregovore, koji traju već 12 godina i 9 mjeseci.
Crna Gora je pregovore sa Evropskom unijom zvanično započela u junu 2012. godine, a jedino Turska, čiji su pregovori trenutno zamrznuti, ima duži pregovarački staž, budući da ih je otpočela još 2005. godine.
Ovaj razvoj situacije postaje još paradoksalniji kada se uzme u obzir da je evropski put Crne Gore definisan u preambuli Ustava iz 2007. godine, gdje su evropske i evroatlantske integracije jasno istaknute kao strateški ciljevi države.
Prema istraživanju Delegacije Evropske unije u Crnoj Gori iz decembra 2023. godine, čak 78,5 posto crnogorskih građana podržava članstvo Crne Gore u EU, što jasno pokazuje da je ovo rijetko pitanje koje ima opipljiv društveni konsenzus.
Sem toga, mnoge političke partije u svojim programima, još od obnove nezavisnosti, ističu evropske integracije kao glavni cilj, ali je lako zaključiti da je u pitanju deklarativni prioritet, te da se stvarni napredak usporava zbog različitih interesa političkih partija.
Činjenica je da se proces integracija u EU odvija u promijenjenim geopolitičkim okolnostima, od uvođenja Kopenhaških kriterijuma, koje je Evropska unija uvela tokom devedesetih i ranih dvijehiljaditih, u cilju podsticanja reformi za zemlje Centralne i Istočne Evrope.
Kopenhaški kriterijumi su prvi put primijenjeni velikim proširenjem 2004. godine, kada su EU pristupile Češka, Estonija, Kipar, Letonija, Litvanija, Mađarska, Malta, Poljska, Slovenija i Slovačka. Ove zemlje su pregovore započele 2000. godine. Rumunija i Bugarska pregovore su započele iste godine, ali zbog nespremnosti u nekim oblastima, članstvo su ostvarile 2007. godine.
Pomenuti kriterijumi vremenom su postajali sve zahtjevniji, ali to ne može biti opravdanje za dugometražno pregovaranje CG sa EU, uzimajući u obzir da su sve ove zemlje uspjele da završe pregovaračke procese u razumnom roku, uključujući i susjednu Hrvatsku.
Ukoliko uporedimo pregovaračke procese Crne Gore i Hrvatske, koja je od 2013. godine članica EU, jasno je da postoje velike razlike u dinamici zatvaranja pregovaračkih poglavlja, naročito onih ključnih. Dok je Hrvatska, kao posljednja zemlja koja je pristupila EU, relativno brzo zatvorila poglavlja koja se odnose na vladavinu prava (23 i 24), naša država se suočava sa dugotrajnim i složenim reformama.
I dok Crna Gora umjesto suštinskih reformi, donosi zakone koji se karakterišu kao brzi štrikovi, a do EU društva očigledno ide dužim putem, komesarka za proširenje Marta Kos poručuje da bi Albanija (koja je zvanične pregovore započela tek 2018. godine) mogla ubrzati svoj napredak i već 2027. godine i formalno postati dio Evropske unije.
