Građanska alijansa organizovala je u periodu od 28. do 29. februara obuku za doktore pod nazivom “Dokumentovanje povreda nastalih usljed mučenja, neljudskog postupanja i kažnjavanja lica lišenih slobode” na kojoj su učestvovali doktori iz Hitne pomoći, Urgentnog centra, UIKS-a i domova zdravlja.
Obuku je otvorio Aleksandar Tomčuk, član CPT (Evropski komitet za sprečavanje mučenja i nečovječnog ili ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja) koji je uveo ljekare u pravni aspekt, psihološke i somatske znake mučenja i zlostavljanja. Govoreći iz višegodišnjeg iskustva, naveo je da žrtve nijesu uvijek voljne da govore o iskustvima, te da tjelesni znaci ne moraju biti vidljivi u vrijeme kada se pokrene slučaj povodom navoda o torture. Bitna je uloga ljekara koja je istaknuta, a to je da se utvrdi zdravstvena sposobnost za zadržavanje, da se dokumentuju neposredni tjelesni (somatski) znaci zlostavljanja, ali i kasne tjelesne i psihološke posljedice zlostavljanja, uz poštovanje medicinske tajne.
Načelnik Odjeljenja za forenzičku-sudsku psihijatriju Jovo Đedović, govorio je o najčešćim manifestacijama torture i to o sindromu hroničnog bola, kao i pojavi anksioznosti, depresije, PTSD, socijalnih i finansijskih teškoća. Tjelesni pregledi kod pritužbi na postupanje policije od značaja su za prevenciju nečovječnog ponašanja i surovog kažnjavanja. To ujedno predstavlja mjeru zaštite pojedinca i policije.
Ono što se može zaključiti jeste da je kod zdravstvenih radnika prisutna nedovoljna senzibilisanost ovim temama i da im nedostaju znanja o tehnikama/metodama mučenja, te da je zato važno je raditi i na razvoju i unapređivanju sudskomedicinskih vještina.
Obuka je nastavljena uz predavanja predstavnika Institucije Ombudsmana – zamjenice Ombudsmana Mirjane Radović i savjetnika i člana NPM (Nacionalni preventivni mehanizam) Mensura Bošnjaka koji su govorili o ulozi ljekara u zabrani zlostavljanja.
Istakli su da u slučaju da ljekar UIKS (Uprava za izvršenje krivičnih sankcija) propusti da sagleda sve one povrede koje propusti da sagleda ljekar hitne pomoći, mogućnosti tog lica da dokaže torturu svedene su na minimum. Izvještaji ljekara su uglavnom šturi i nedovoljno jasni i kao takvi mogu dovesti i do njihove krivične odgovornosti. Naveli su i koje su to garancije procesne mjere zaštite od zlostavljanja: pravo na advokata i pravo da budu poučeni o svojim pravima, pravo na poziv porodice tj. obavještenje o lišenju slobode i pravo na ljekarski pregled. Širok je raspon zloupotreba koji je proglašen kršenjem zabrane mučenja kao što su: teški oblici premlaćivanja, udaranje rukama, nanošenje rana ili povreda, opekline od cigareta, strujni udari, silovanje ili drugo seksualno nasilje ili zlostavljanje.
Obuku je završio specijalista sudske medicine Nemanja Radojević sa temom sudsko-medicinskih karakteristika policijske torture i zlostavljanja. U većem broju predmeta koji su formirani tokom posljednjih pola godina po osnovu prijava za torturu, nije utvrđeno postojanje nikakvih povreda sa medicinskog gledišta.
Kroz niz praktičnih primjera i fotografija, pokazao je neke od povreda sa kojima se ljekari mogu susresti u svom radu i na koji način mogu raspoznati povrede zadate od tupih ili oštrih predmeta, uboda nožem, šamaranjem i slično. Ukazao je i na značaj sudsko-medicinskog pregleda kod sumnje na zlostavljanje (nedostatak i nekritičnost u medicinskoj dokumentaciji, sudsko-medicinski pregled, fotografisanje, dopunske dijagnosticke procedure). Poručio im je da koliko je važno da fotografišu povrede, toliko je bitno i da fotografišu ukoliko nema povreda, jer nikad ne znaju da li će njihov izvještaj biti dio postupka kroz neku godinu. Žrtve loše medicinske dokumentacije su pacijenti, osumnjičeni, ljekar koji sačivanja medicinsku dokumentaciju i na kraju i sudija.
Zaključio je da svaki medicinski izvještaj mora imati anamnističke podatke, subjektivne simptome, kliničke znake i dopunske dijagnostičke procedure i da se mora što više i detaljnije opisivati svako stanje pacijenta.
Aktivnost je sprovedena u okviru projekta „Bez nekažnjivosti za povredu i kršenje ljudskih prava i sloboda u Crnoj Gori’’ koji Građanska alijansa sprovodi uz finansijsku podršku Evropske unije, a koji kofinansira Ministarstvo javne uprave.
