U mbajt Forumi i I-rë i Shkollës së Studimeve Politike dhe në kuadër të ceremonisë së hapjes u mbajt Forumi i 6-të i ish-studentëve të Shkollës me titull “Përfshirja dhe diversiteti: të drejtat e pakicave në procesin e integrimit europian”.
Hapja ceremoniale u organizua në rektoratin e Universitetit të Malit të Zi, ku Dritan Abazovic, Kryeministri i Malit të Zi, Dragoslav Šćekić, Ministri i Qeverisë së Malit të Zi, H.E. Veselko Grubishiq, ambasador i Kroacisë në Mal të Zi dhe Milan Radoviq, drejtor i Shkollës së Studimeve Politike. Më pas u mbajt një ligjëratë nga Prof. Dr. Ivana Jeliq, gjyqtare e Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, me temën “Të drejtat e njeriut dhe të drejtat e pakicave në kontekstin e integrimit evropian”.
Në ceremoninë e hapjes morën pjesë studentë të gjeneratës XXI të Shkollës së Studimeve Politike, të diplomuar të Shkollës, përfaqësues të trupit diplomatik, institucioneve shtetërore, partive politike, organizatave ndërkombëtare dhe OJQ-ve dhe mediave.
Kryeministri Abazoviq, një alumni i Shkollës, përshëndeti të pranishmit, duke deklaruar se është i sigurt se përmes një platforme siç është Shkolla e Studimeve Politike, pjesëmarrësit do të zhvillojnë një dialog cilësor për tema të rëndësishme socio-politike. “Mendoj se SHPS-ja lindi shumë gjenerata që mendojnë për formën pjesëmarrëse të demokracisë. Unë njoh shumë aktorë të SPS-së, të cilët njihen si njerëz që kanë shumë informacion për proceset që po ndodhin dhe shumë shpesh janë të gatshëm të veprojnë drejtpërdrejt ose tërthorazi në skenë.”
Edhe pse në rrjetet sociale mund të gjejmë shembuj të gjuhës së urrejtjes, kryeministri Abazoviq beson se kjo në përgjithësi nuk është reflektim i Malit të Zi. Ai theksoi se Mali i Zi është një shoqëri gjithëpërfshirëse dhe se mund të jetë shembull në rajon se si respektohet diversiteti. Nga ana tjetër, kjo nuk do të thotë se puna ka përfunduar dhe se nuk duhet të vazhdojmë të punojmë për fshirjen e dallimeve, sidomos kur ato janë pengesë dhe pengesë për realizimin e të drejtave të njeriut dhe përparimin e mëtejshëm. Ai theksoi se sa e rëndësishme është të punohet në zhvillimin e përfshirjes dhe fshirjes së dallimeve, jo në kuptimin e veçorive dhe identiteteve tona, por në kuptimin që këto dallime nuk duhet të jenë pengesë për vjetërimin e ndonjë të drejte apo për ndonjë përparim.
Megjithatë, duke iu referuar rëndësisë së gjyqësorit në këtë proces, ai theksoi, “Unë personalisht mendoj se pushteti gjyqësor është më i keqi në Mal të Zi. Nuk ka pësuar ndonjë ndryshim të rëndësishëm në periudhën e fundit dhe mendoj se kjo është një pengesë e madhe për zhvillimin e ardhshëm të Malit të Zi. Të gjithë duhet të kontribuojmë në reformën në drejtësi”.
Në fillim ministri Šćekić vuri në dukje përfitimet e Shkollës, i cili si një tjetër alumni i Shkollës tha se sa e rëndësishme është të zhvillohet dialogu dhe sa mund të arrihet përmes SHPS-së. Sa i përket vetë temës së Forumit, ai u shpreh se “Për sa i përket qëndrimit ndaj popujve pakicë dhe respektimit të të drejtave të minoriteteve, unë them në emrin tim që askush të mos ndjehet si minoritet, por të gjithë qytetarët që jetojnë në ky vend përbën një mjedis të vetëm”. Ai shtoi se ne duhet të përmbushim gjithçka që qëndron në rrugën e integrimit në BE dhe se kjo qeveri po ecën në atë rrugë pa mëdyshje, në të gjitha nivelet, veçanërisht kur bëhet fjalë për qëndrimin ndaj popujve pakicë.
Në fjalën e hapjes foli edhe H.E. Veselko Grubishiq, i cili theksoi se “Respekti për popujt pakicë është e vetmja rrugë drejt stabilitetit shoqëror, praktika moderne politike e vërteton këtë, sepse pa respektimin e të drejtave të pakicave, as komuniteti shumicë nuk mund ta zhvillojë plotësisht potencialin e tij të plotë”.
Duke marrë parasysh historinë e këtyre zonave, çështja e pozitës së minoriteteve kërkon një qasje të kujdesshme në pjesën që ka të bëjë me mbrojtjen e të drejtave të njeriut, theksoi ambasadori Grubishiq. “Historia na mëson se kemi pasur një periudhë harmonie etnike, por edhe armiqësie kryesisht të motivuara politikisht, ku nuk kemi mundur të ndikojmë.
I pyetur se çfarë mund të mësojë Mali i Zi nga Kroacia, ambasadori u përgjigj se mund të mësojë se ka vend për të gjithë, se ekskluziviteti është i rëndësishëm, se ka pika të forta në Mal të Zi dhe se përqindja më e madhe e qytetarëve malazezë që duan të hyjnë në BE. duhet të përdoret si “brum” për të hyrë në Bashkimin Evropian.
Drejtori i Shkollës së Studimeve Politike, Milan Radoviq, ka uruar studentët e gjeneratës XXI të Shkollës së Studimeve Politike, duke theksuar se i vjen mirë që kemi një brez cilësor dhe se shkolla do të jetë një platformë për rrjetëzim, shkëmbim. opinionesh dhe përvojash dhe një vend ku të gjithë do të mësojmë diçka të re nga njëri-tjetri. Ai theksoi se “nëse nuk është mirë për popujt pakicë në një vend, nuk do të jetë mirë as për shumicën”. Tani është momenti për të zbatuar të gjitha mësimet e nxjerra nga procesi i anëtarësimit në BE deri më tani”. Sot, kur flasim për çështjen e të drejtave të pakicave në kuadër të integrimit evropian, ai vuri në dukje disa nga pyetjet që mund të bëjmë dhe pas më shumë se 11 vitesh negociata me BE-në:
Pse popujt pakicë po largohen nga Mali i Zi?
Pse qytetarët në qytetet ku jetojnë shumica e pakicave marrin paga më të ulëta në krahasim me qytetet e tjera?
Pse shohim një numër në rënie të fëmijëve të regjistruar në shkolla në ato qytete?
Pikërisht për pyetje të tilla është e rëndësishme ekzistenca e Shkollës së Studimeve Politike, e cila si vend dialogu, në një kohë ndarjesh të ndryshme, do të përpiqet t’u japë përgjigje këtyre dhe shumë pyetjeve të tjera të rëndësishme.
Prof. Dr. Ivana Jeliq: “Aty ku mbretëron pushteti, nuk ka demokraci, nuk ka shtet ligjor”. Prof. Në fillim të ligjëratës, Jeliq shpjegoi funksionimin e GJEDNJ. Të drejtat e pakicave janë pjesë e së drejtës publike ndërkombëtare dhe çdo anëtar i një pakice ka të drejtë të identifikojë nëse dëshiron të jetë anëtar i një pakice apo jo. Pjesëmarrja është gjithashtu shumë e rëndësishme – pjesëmarrja e të gjithëve në marrjen e vendimeve që duhet të merren në mënyrë ligjore. Kur flasim për asimilimin dhe integrimin, nënkuptojmë se grupeve minoritare duhet t’u jepet mundësia të integrohen në shoqëri, por në një mënyrë që ato të marrin pjesë. Kur flasim për të drejtat e të miturve, mund të themi se vetëm Këshilli i Evropës ka një kuadër ligjor, d.m.th. struktura që duhet të përdoret, sepse në Evropë këto çështje janë kritike, theksoi gjyqtari Jeliq.
Ajo tha se aktualisht ka më pak peticione kundër Malit të Zi sesa në të kaluarën, për shkak të mosfunksionimit të Gjykatës Kushtetuese në Mal të Zi dhe se mbi 3000 kërkesa janë në pritje.
Forumi vazhdoi në Ulqin, ku gjatë dy ditëve u mbajtën ligjërata dhe panele të shumta. Ligjëratat u mbajtën nga Prof. Millosh Beshiq, profesor në Fakultetin e Shkencave Politike, me temën “Distanca etnike në Mal të Zi”, pastaj Almir Çausheviq, ekspert për të drejtat e pakicave, me temën “Pjesëmarrja e partive politike të pakicës shqiptare në Mal të Zi” dhe Nerma Dobraxhiq, zv. Avokati i Popullit me temën “Gjen Avokati i Popullit për ecurinë e të drejtave të pakicave. U mbajtën dy panel diskutime, konkretisht: Të drejtat e pakicave: tejkalimi i sfidave (Ljudmila Popović, Zëvendësdrejtoreshë e Përgjithshme e Drejtorisë për Ndërkulturalizëm në Ministrinë e të Drejtave të Njeriut dhe të Pakicave, Elvis Beriša, OJQ Phiren Amenca – le të ecim së bashku dhe Sead Šahman, Boshnjak Kombëtar Këshilli) dhe mbrojtja institucionale e minoriteteve (Emir Daçiq, drejtor i Fondit për Mbrojtjen dhe Realizimin e të Drejtave të Minoriteteve dhe Salko Luboder, drejtor i Qendrës për Ruajtjen dhe Zhvillimin e Kulturave të Minoriteteve në Mal të Zi).
Shkolla e Studimeve Politike vazhdon aktivitetin e saj dhe së shpejti do të caktojë Forumin e radhës të Gjeneratës XXI.
