Građanska alijansa izražava zabrinutost praksom predsjednika Suda za prekršaje iz Bijelog Polja da delegiranjem predmeta odjeljenjenjima u drugim gradovima može ugroziti pravo na pravično suđenje.
Naime, na osnovu odgovora koji smo dobili od Suda za prekršaje iz Bijelog Polja se vidi da predsjednik suda je na osnovu dopisa Vrhovnog suda Crne Gore i zaključcima sa sastanka sa predsjednicima sudova zbog nepopunjenih sudijskih mjesta i ravnomjernog opterećenja svakog sudije jednako, a ne na osnovu zakona, tokom 2018. godine donio 800 rješenja kojima je delegirao predmete iz jednog odeljenja u odjeljenja u drugim gradovima, tokom 2019. godine 2466 predmeta a tokom 2020. godine 1453 predmeta. Na ovaj način odjeljenjima prekršajnih sudova je promijenjena mjesna nadležnost koja je zakonom utvrđena i definisana. Ovo je razlog da nam se obratio veći broj građana koji nijesu u mogućnosti da se odazovu na poziv za suđenje u drugom gradu. Imajući u vidu da je veliki broj stranaka bio iz Bijelog Polja, Berana, Rožaja, Plava i drugih gradova sa sjevera koji nemaju redovan međugradski prevoz između ovih gradova, ovo je značajno onemogućilo stranke da prisustvuju suđenjima. Na ovaj način nijesu mogli aktivno da učestvuju u postpucima koji su vođeni protiv njih. Takođe, oni koji su prisustvovali suđenjima nepotrebno su se izlagali rizicima ili značajnim materijalnim troškovima jer su morali u velikom broju slučajeva koristiti taksi prevoz što im je značajno povećavalo troškove. Ova praksa se pravda potrebom rasterećivanja određenog broja sudija. Međutim, jasno je da odluka o delegiranju predmeta odjeljenjima proizvodi veliki broj problema u praksi za sve strane, posebno za građane protiv kojih su pokrenuti prekršajni postupci da učestvuju u postupku i iznesu odbranu.
Dakle, pravičnost, kao i ekonomičnost, nalagala je da sud prilikom odluke kojem odjeljenju će delegirati određeni predmet uzme u obzir i mjesto prebivališta, odnosno boravišta okrivljenog. U zemljama sa niskim primanjima, u koje spada i Crna Gora, prosječan građanin, naročito na sjeveru teško će moći da izdrži finansijski teret plaćanja putnih a onda i sudskih troškova. Pristup pravima mora biti praktičan i djelotvoran, a ne teorijski i iluzoran.
Ova praksa je diskutabilna i sa stanovišta zakona. Zakonom o sudovima u članu 9 stav 1 definisano je da u Crnoj Gori djeluju tri suda za prekršaje i to Sud u Bijelom Polju, Podgorici i Budvi. Po Zakonu je Sud za prekršaje u Bijelom Polju, nadležan za teritoriju opština: Bijelo Polje, Andrijevica, Berane, Gusinje, Žabljak, Kolašin, Mojkovac, Petnjica, Plav, Pljevlja i Rožaje. Ali da sud ima odjeljenja u kojima je jasno definisana mjesna nadležnost i to u: – Beranama – za teritoriju opština Berane, Andrijevica i Petnjica; – na Žabljaku – za teritoriju opštine Žabljak; – u Plavu – za teritoriju opština Plav i Gusinje; – Pljevljima – za teritoriju opštine Pljevlja; – Rožajama – za teritoriju opštine Rožaje; – Kolašinu – za teritoriju opštine Kolašin; – Mojkovcu – za teritoriju opštine Mojkovac. Ovim Zakonom nije definisano prenošenje predmeta odjeljenjima ili drugim sudovima.
Član 33 Zakonika o krivičnom postupku kaže da „kad je nadležni sud, iz pravnih ili stvarnih razloga, spriječen da postupa, dužan je da o tome izvijesti neposredno viši sud, koji će odrediti drugi stvarno nadležni sud na svom području.” Takođe, član 34 kaže da “Vrhovni sud može za vođenje postupka odrediti drugi stvarno nadležan sud ako je očigledno da će se tako lakše sprovesti postupak ili ako postoje drugi važni razlozi.”
Imajući u vidu iznesene činjenice jasno je da se u praksi ova zakonom definisana podjela mjesne nadležnosti ne poštuje niti se primjenjuju pozitivni pravni propisi kojima se definiše procedura „delegiranja“ predmeta, već se ista vrši na osnovu sastanka sa predsjednicom Vrhovnog suda. Sve ovo ima za posljedicu ugrožavanje pristupa pravdi strankama i prava na pravično suđenje.
Apelujemo da se sa ovom praksom prekine, a rješenje traži u povećanju broja sudija. Pozivamo Sudski savjet da u okviru svojih nadležnosti nađe održivo rješenje i zaustavi dalje kršenje zakona i delegiranje predmeta na ovakav način a sve u cilju zaštite interesa i prava građana.
S poštovanjem,
Koordinator programa ljudskih prava i pravde
Zoran Vujičić
Dostavljeno:
– Sudu za prekršaje Bijelo Polje
– Sudskom savjetu
– Skupštini Crne Gore, Odboru za politički sistem, pravosuđe i upravu
Vladi Crne Gore, Ministarstvu pravde, ljudskih i manjinskih prava
