Shumica e qytetarëve formalish mbështesin konceptin e Malit të Zi si një shtet ekologjik, por pjesa e atyre që i besojnë “plotësisht” këtij koncepti po pakësohet lehtë. Në të njëjtën kohë, po rritet numri i “mbështetësve të pjesshëm”, që tregon se shtetësia ekologjike ende perceptohet si e dëshirueshme, por qytetarët po bëhen më të kujdesshëm në vlerësimin e zbatimit të saj real.
Këto janë disa nga përfundimet kryesore të analizës “Mali i Zi, shtet ekologjik: 30 vjet ndërgjegje të (pa)ndryshuar”, e cila, duke bashkuar të dhënat nga studimet e kryera nga viti 1991 deri në 2021, zbulon nivelin e kulturës ekologjike në vend, angazhimin personal të qytetarëve, si dhe veprimtarinë e organeve shtetërore, mediave dhe sektorit të OJQ-ve.
Të dhënat tregojnë se, megjithëse mbi 80% e qytetarëve nuk dëshirojnë që natyra të dëmtohet për shkak të përfitimeve ekonomike, mungon pjesëmarrja e tyre konkrete në aksionet e pastrimit dhe ndarjen selektive të mbeturinave. Kështu, përqindja e atyre që do të merrnin pjesë rregullisht në aksionet e pastrimit, midis viteve 1994 dhe 2021, ka rënë nga 38.5% në 22%, një shifër shqetësuese.
Gjithashtu, më pak se 30% e të anketuarve ndajnë rregullisht mbeturinat, që tregon se sa e rëndësishme është përmirësimi i infrastrukturës dhe edukimi i popullsisë për të sjellë në praktikë këto parime.
Të anketuarit kryesisht mendojnë se mbrojtja e mjedisit është një detyrë e përbashkët e shtetit, ekonomisë dhe qytetarëve. Gati tri të katërtat mbështesin vendosjen e masave më të rrepta, si policinë ekologjike dhe sanksionet financiare, çka tregon një gatishmëri në rritje të publikut për rregullim më të fortë.
Çështjet ekologjike, sipas perceptimit të publikut, ende mbeten në hije të politikës ditore dhe problemeve të tjera shoqërore. Shumica e qytetarëve mendojnë se mbulimi i temave mjedisore në media është i pamjaftueshëm, megjithëse vetë nuk e rendisin ekologjinë si prioritet kryesor. Sektori i OJQ-ve bashkëpunon ngushtë me institucionet shtetërore, por ekologjia si temë përmendet më rrallë se korrupsioni apo mbrojtja sociale.
Analizat në nivel lokal tregojnë se komunat në Mal të Zi edhe sot përballen kryesisht me çështje komunale – cilësia dhe qasja në ujë të pijshëm, grumbullimi i mbeturinave dhe infrastruktura e kanalizimeve.
Në hulumtimet më të reja (pas vitit 2015), vihet re një rritje e ndërgjegjes për sfidat klimatike. Rreth 75% e të anketuarve e konsiderojnë të domosdoshëm kalimin drejt burimeve të rinovueshme të energjisë, por kuptimi i termit “tranzicion i drejtë energjetik” mbetet ende në nivel të ulët.
Ndërkohë, qëndrimet ndaj mbylljes së industrisë së qymyrit janë të ndara, veçanërisht në komunitetet lokale që varen ekonomikisht nga këto impiante.
Analizën e plotë mund ta gjeni në këtë link.
Publikimi është përgatitur në kuadër të projektit “Veprime inovative për një të ardhme të gjelbër”, me mbështetjen e Fondit ekologjik – Fondit për mbrojtjen e mjedisit të Malit të Zi. Përmbajtja e këtij publikimi është përgjegjësi e autorëve dhe nuk pasqyron domosdoshmërisht qëndrimet e Fondit Ekologjik – Fondit për mbrojtjen e mjedisit.
