Međunarodni dan demokratije pravi je momenat da se kao društvo podsjetimo na važnost demokratskih procesa od kojih umnogome zavise i svi ostali, a posebno kvalitet života. Iako smo danas nužno fokusirani na egzistencijalna pitanja ne smijemo zanemariti da su ona tijesno povezana sa razvojem demokratskih kapaciteta i jednake napore moramo uložiti kako bi donosioce odluka primorali da te kapacitete razvijaju. Demokratsko sazrijevanje je ono što živimo svakog dana i ukoliko kao pojedinci i zajednica postanemo nezainteresovani za procese i pasivni u odnosu na kršenja demokratskih principa onda su oni kojima smo dali mandat da upravljaju tim procesima – bez kontrole a posljedice neizbježne.
Posebno zabrinjava da dijaloga na javnoj sceni gotovo da nema. Akteri političkog života sve češće biraju tenzije za modus operandi, a retorika je sve oštrija. Strukture vlasti grade čitav set animoziteta prema civilnom sektoru i nezavisnim medijima, a njihova nezainteresovanost za jačanje alatki e-participacije i e – demokratije i neprepoznavanje benefita istih je hronično stanje. Dakle, šansa da se građani direktno uključe u proces odlučivanja se namjerno zanemaruje.
Sa druge strane, retorika predstavnika izvršne vlasti je uz svesrdnu pomoć opozicije, na najboljem putu da izliže i obesmisli sam pojam i definiciju demokratije – riječi koja se koristi sve više, u svim segmentima javnosti, bez implementacije i shvatanja njenog značaja. Riječ „demokratija“ pretvorena je u poštapalicu, veznik kojim se spaja jednolično i besmisleno u javnom diskursu i služi razvodnjavanju a nikako osnaživanju.
Pravu sliku ukupnog stanja možemo sklopiti nakon analize dokumenata velikog broja međunarodnih institucija koje posmatraju stanje demokratije u našoj državi. Njihov stav je nedvosmislen: u Crnoj Gori je primjetan preveliki uticaj vladajuće partije na nezavisne institucije.
Iz Evropske komisije naročito naglašavaju slučaj političkog miješanja članova izvršne i zakonodavne grane vlasti u nezavisno funkcionisanje zvaničnika pravosuđa i policije.
U godišnjem izvještaju Fridom hausa napominju da se demokratija širom Balkana poboljšala u periodu od 2005. do 2010. godine ali i da je sada u padu. U istom dokumentu se navodi da je lider DPS-a, Milo Đukanović, taj koji je zarobio državu pretvarajući je u mehanizam koji mu služi za jačanje partije te da je nacionalističko podstrekivanje, koje je dovelo do sukoba u Jugoslaviji, ponovo omiljeni rječnik političara.
Njemačka Bertelsman fondacija koja objavljuje Indeks transformacije zemalja u tranziciji, u dijelu koji se tiče stabilnosti demokratskih institucija, navodi da one u principu obavljaju funkcije, ali su ponekad neefikasne zbog međusobnog trenja. Sukob između institucija često dolazi kao rezultat duboke politizacije istih i postaje vidljiviji u vremenu političke krize.
Evropska komisija (EK) u izvještaju o Crnoj Gori je ocijenila da je potrebno razmotriti sveobuhvatnu reformu izbornog zakonodavstva. U ovom dokumentu se ističe da je Skupština, bez odgovarajućih javnih konsultacija, usvojila set zakona koji samo djelimično odgovaraju na preporuke OEBS-a. Kancelarija OEBS-a za demokratske institucije i ljudska prava (ODIHR) prihvatila je poziv Vlade da pruži tehničku i ekspertsku pomoć u vezi sa ispunjavanjem preporuka koje se odnose na izbore, kroz stručna mišljenja i procjene nacrta zakona.
Prema Izvještaju o ljudskim pravima za Crnu Goru za 2017. godinu Stejt dipartmenta najznačajnija pitanja u vezi sa ljudskim pravima su: upotreba sile od strane policije i zatvorskih stražara radi dobijanja priznanja i informacija od pritvorenika i zatvorenika; nedostatak sudske nezavisnosti; povrede slobode medija, korupcija, uključujući i institucije za sprovođenje zakona i sudove; nasilje nad LGBT osobama i izveštaji o prisilnom radu i dječjem radu. Nekažnjivost je ostala problem, jer Vlada nije sankcionisala zvaničnike koji su počinili zloupotrebe ljudskih prava.
Prema indeksu demokratičnosti, u istraživanju Ekonomista, Crna Gora se svrstava među zemlje sa takozvanim blagim hibridnim režimom i ocjenom između 5 i 6 na skali od 0-10, odnosno na najmanjem nivou od referenduma. U izvještaju se ističe i da je lider DPS-a Milo Đukanović osvojio predsjedničke izbore 2018. godine nastavljajuć́i na taj način svoju više decenija dugu političku dominaciju te da je političke protivnike nastojao da diskredituje optužujuć́i ih da su uključeni u planiranje državnog udara 2016. godine.
Sve ovo čini posebno važnim Dan demokratije u Crnoj Gori. Jer je, čini se, svedena na riječ, tek ljušturu prvobitnog organizma od čijeg nesmetanog funkcionisanja zavise sve funkcije društva: da vlada Pravda, da Pravo bude uporište a ne paravan i da se osjeća sigurnost unutar sistema koji činimo svi, bez privilegija za elite, sa jednakim šansama za sve.
Podsjećamo da je Generalna skupština UN-a 2007. godine proglasila 15. septembar za Svjetski dan demokratije, podstičući zemlje članice da jačaju nacionalne programe posvećene promociji i konsolidaciji demokratije.
Građanska alijansa
