Povodom obilježavanja Međunarodnog dana podrške žrtvama torture, organizovali smo predstavljanje Analize istraživanja “Stavovi građana i osuđenih lica o tretmanu policije i pravosudnim institucijama” koju je za potrebe Građanske alijanse sprovela agencija Damar. Događaj je okupio predstavnike ključnih institucija čije su nadležnosti usmjerene na sprečavanje i suzbijanje torture, kao i zaštitu i promociju prava pojedinaca protiv torture.
Događaj je otvorio Rikardo Seri, zamjenik šefice Delegacije Evropske unije u Crnoj Gori, navodeći da je Međunarodni dan podrške žrtvama torture važan podsjetnik svake godine svim zemljama svijeta da u 21. vijeku mučenje ljudi nema mjesta u bilo kojem društvu. Dodao je da nijedne okolnosti, uključujući rat ili vanredna situacija, ne mogu opravdati upotrebu torture, istovremeno potvrđujući snažnu odlučnost Evropske unije da se bori protiv torture širom svijeta, u svim svojim oblicima, kontekstima i okruženjima. Gospodin Seri je istakao nedostatke u internim kontrolama, dugotrajne i neefikasne istrage, blage i neodvraćajuće kazne, kao i nekažnjavanje počinilaca nasilja kao razloge za zabrinutost. Završio je svoje izlaganje ukazujući na to da svi moramo uložiti više napora u podizanje svijesti i borbu protiv torture i da nevladine organizacije u Crnoj Gori, kao i Nacionalni preventivni mehanizmi, moraju odigrati nezamjenjivu ulogu u tome.
Prisutnima se zatim obratio Milan Radović, programski direktor Građanske alijanse. Gospodin Radović pozdravio je sve prisutne goste i naglasio važnost ovakvog okupljanja za zaštitu i promociju ljudskih prava uopšte, a posebno prava onih koji su podvrgnuti torturi. U okviru borbe protiv torture, Radović se pozvao na izvještaje CAT i CPT, navodeći da Crna Gora nije napredovala u borbi, zaštiti i interveniciji protiv mučenja.
Pored toga, pohvalio je formiranje grupe za zaštitu ljudskih prava (Human Rights Defenders Group), čija je formacija bila ključna aktivnost proistekla iz trenutno aktivnog projekta Građanske alijanse pod nazivom “Bez nekažnjivosti za povredu i kršenje ljudskih prava u Crnoj Gori”, koji finansira Delegacija Evropske unije i kofinansiranje Ministarstva javne uprave. U okviru primjene ovog projekta i u vezi sa borbom protiv torture, Radović je izjavio da Građanska alijansa temeljno prati rad sudova u slučajevima vezanim za torturu. Nažalost, Crna Gora ostaje u statusu kvo u vezi sa ovim pitanjem i napori trebaju biti povećani, posebno u uvođenju novih praksi, jer samo tako možemo očekivati nove rezultate u borbi protiv torture, dodao je Radović.
Važan dio današnjeg događaja bila je i prezentacija istraživanja pod nazivom “Stavovi građana i osuđenih lica o tretmanu policije i pravosudnim institucijama”, koju je izvršila Jelena Davidović iz agencije DAMAR. Prezentacija je obuhvatila pet glavnih oblasti koje su obuhvaćene sprovedenim istraživanjem. Ove oblasti uključuju zadovoljstvo građana pravnim i pravosudnim sistemom i institucijama, njihovo poznavanje postojećeg mehanizma za zaštitu temeljnih ljudskih prava, njihovu percepciju policije i razumijevanje funkcionisanja kontrole rada policije, njihov stav o policijskoj torturi i stavove osuđenih lica u UIKS u vezi s njihovim boravkom i tretmanom od strane službenika UIKS.
Vladan Popović, glavni policijski inspektor (Uprava policije), takođe je pozdravio današnje okupljanje, ističući da Uprava policije (UP) ostaje posvećena sprovođenju neophodnih reformi radi postizanja pozitivnih promjena u oblasti borbe protiv torture. Pohvalio je rad Uprave policije, navodeći da su napori uloženi u posljednjem periodu dokazali svoju efikasnost, posebno obuke policijskih službenika o pitanjima vezanim za sprečavanje torture. Gospodin Popović je pozdravio preporuke svih nadležnih institucija i potvrdio da će UP obezbijediti njihovu primjenu u skladu sa nadležnostima.
Darko Vukčević, pomoćnik direktora UIKS, stavio je naglasak na Istražni zatvor, navodeći da je ovo područje najproblematičnije za upravu, posebno zbog prenatrpanosti. Govoreći o specifičnim oblastima koje su povezane sa promocijom ljudskih prava, Vukčević je izjavio da se Istanbulski protokol poštuje u cjelosti, nakon čega je nastavio da elaborira prava zatvorenika iz različitih aspekata. Na kraju je izjavio da će UIKS uzeti u obzir i raditi na promovisanju rezultata i preporuka dobijenih izvršenom analizom, uzimajući u obzir njihove nadležnosti.
Mirjana Radović, zamjenica Zaštitnika ljudskih prava i sloboda, istakla je da preporuke koje proizilaze iz kancelarije Zaštitnika ljudskih prava i sloboda nijesu uzete u obzir i stoga nisu sprovedene od strane nadležnih organa. Naglasila je ponovljene preporuke iz prethodnih perioda, što znači da u ovoj oblasti nema pomaka i kao takvo samo doprinosi štetnosti za cijelu zemlju kada je riječ o borbi protiv torture, ali i drugim relevantnim povezanim pitanjima. Pri tome je takođe ukazala na nedostatke u sposobnosti zemlje da sprovede preporuke CPT-a. Osim toga, istakla je važnost pravosudne grane, navodeći da je nezavisna, nepristrasna i profesionalna grana od najveće važnosti, prije svega za utvrđivanje činjenica u bilo kom datom slučaju. Na kraju je takođe primjetila da postoje ograničenja u dinamici rada sa ograničenim institucionalnim kapacitetima među nadležnim organima da obavljaju svoj posao efikasno.
Ivana Đođić, članica Etičkog odbora rada policije, pozdravila je današnje okupljanje i istakla važnost Etičkog odbora u borbi protiv torture. Posebno je ukazala na važnu ulogu Odbora u zaštiti i promociji prava građana, navodeći da se mišljenja izdata od strane Odbora veoma ozbiljno shvataju od strane relevantnih institucija, čime se na kraju obezbjeđuje čvršći pristup u rješavanju pitanja koja se tiču torture.
Događaje je završen izlaganjem Pavla Ćupića, programskog koordinatora Građanske alijanse, koji je prenio rezime preporuka CAT-a za Crnu Goru za 2022, te govorio o važnosti uspostavljanja Akcionog plana za praćenje sprovođenja preporuka CAT-a ili da se objavi ako ga je Ministarstvo pravde već donijelo. Izjavio je da je potrebno uložiti više napora u borbi protiv mučenja i osigurati zaštitu temeljnih ljudskih prava u Crnoj Gori.
Događaj je organizovan u okviru projekta “Bez nekažnjivosti za kršenje i povredu ljudskih prava u Crnoj Gori” finansiranog od Delegacije Evropske unije u Crnoj Gori, a kofinansiran od strane Ministarstva javne uprave.
