Me shumë interes dhe prani të pjesëmarrësve, Aleanca Qytetare ka mbajtur me sukses trajnimin me temën e hetimit efektiv të torturës dhe shkeljeve të të drejtave të njeriut për përfaqësues të Drejtorisë së Policisë, prokurorë dhe gjyqtarë në periudhën 16-18 tetor.
Trajnimi përfshin tre module:
Të drejtat dhe detyrimet e personave të privuar nga liria dhe pse ata janë një kategori e cenueshme;
Kuptimi dhe zbatimi praktik i standardeve dhe kërkesave që rrjedhin nga nenet 3, 5, 6 dhe 13 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut;
Roli dhe rëndësia e Mekanizmit Parandalues Kombëtar (MKP) në mbrojtjen e të drejtave të njeriut dhe rëndësia e aksesueshmërisë së institucioneve të mbyllura për monitorim nga organizatat joqeveritare.
Trajnimin e hapi Avokati i Popullit i Malit të Zi, Sinisha Bjekoviq, i cili prezantoi rolin e institucionit të Ombudsmanit në parandalimin e shkeljeve të të drejtave të njeriut, me fokus personat e privuar nga liria. Ai theksoi se ata marrin numrin më të madh të ankesave nga viktimat e torturës dhe se shpeshherë sektori civil është i pari që zbulon akuza për këtë çështje. Ai ka kujtuar rastet e Miliq/Nikeziqit kur gjykatat tona nuk kanë konstatuar, madje as kanë dyshuar për tortura, ndërsa vetëm institucioni i Mbrojtësit ka konstatuar pretendime për torturë. Është gjithashtu torturë kur kushtet në ambientet e paraburgimit janë të një natyre të tillë që cenojnë parimet themelore të humanizmit. Rrjedhimisht, ai prezantoi edhe punën e organit të MKPT-së në monitorimin e objekteve të paraburgimit.
Prokurorja e shtetit Danka Ivanoviq Gjeriq theksoi se me një numër kaq të madh të rasteve të torturës nuk mund të hyjmë në Bashkimin Evropian. Ajo shpjegoi konceptin e torturës, kush mund të jetë autori dhe cili është roli i prokurorisë në prokurori, pra nisja e hetimeve. Ajo foli edhe për problemet me të cilat përballen prokurorët në aspektin material, si mungesa e dhomave adekuate për intervistim dhe si është lufta kundër torturës nga këndvështrimi i prokurorit. Derisa të merremi me faktin se disa nga kolegët tanë janë përgjegjës për abuzime, nuk mund të presim që ta zhdukim këtë problem, theksoi Gjeriq, dhe se politika jonë penale është shumë e butë.
Përfaqësuesja e Malit të Zi para GJEDNJ-së, Valentina Pavliçiq, foli për shpjegimin e arsyeve ligjore për caktimin dhe zgjatjen e paraburgimit në përputhje me standardet e konventës dhe shembujt nga praktika e GJEDNJ-së, duke iu referuar posaçërisht shpjegimit në përputhje me nenin 5, paragrafi 1 dhe 3 të Konventës. Përfaqësuesi beson se si sistem nuk i kemi dhënë përgjigje adekuate çështjes së eliminimit të torturës dhe si shtet duhet t’i bindemi praktikës së GJEDNJ. Ajo kujtoi gjithashtu se shtetet kanë detyrimin të organizojnë sistemet e tyre gjyqësore në atë mënyrë që gjykatat e tyre të përmbushin standardet e parashikuara nga Konventa, si dhe që norma duhet të vendoset si një instrument i gjallë.
Përmes shembujve konkretë nga juridiksioni i Gjykatës Kushtetuese, gjyqtarja e Gjykatës Kushtetuese, Snezana Armenko, foli për nenet e lartpërmendura të Konventës, në aspektin material dhe procedural. Ajo iu referua nenit 3 dhe faktit se keqtrajtimi i vazhdueshëm i një personi të caktuar, për shkak të intensitetit, kohëzgjatjes, gjendjes së viktimës dhe karakteristikave dhe rrethanave të tjera, mund të arrijë në tërësinë e tij nivelin minimal të mizorisë që përbën shkelje të Neni 3 i Konventës, megjithëse çdo veprim i tillë individual nuk do të përbënte shkelje të nenit 3 të Konventës, veçanërisht nëse nuk ka reagim adekuat të autoriteteve kompetente për të hetuar sulme të tilla dhe për të parandaluar veprime të tilla.
Zëvendës Avokati i Popullit, Mirjana Radoviq, dhe këshilltari Mensur Boshnjak, gjithashtu anëtarë të MKPT-së, folën për punën e këtij organi dhe rolin e tij në zbulimin e elementeve të torturës. Ata përmendën një nga treguesit e abuzimit, të cilin na e vuri në dukje edhe KPT-ja, kur një person jep një deklaratë vetëinkriminuese para një inspektori, por jo para një prokurori. Ata shprehën gjithashtu rëndësinë që ekzaminimet nga mjeku të kryhen vetëm në fushën vizuale dhe jo në atë dëgjimore të punonjësit të policisë. Nga ana tjetër, ata theksuan problemet me të cilat ballafaqohen punonjësit e policisë: mungesa e personelit, pushimet mjekësore, kapacitetet hapësinore…
Lidhur me gabimet në trajtimin, Radoviq dhe Boshnjak theksuan se 99% e tyre kanë ndodhur për shkak se nuk janë korrigjuar fillimisht kur mund të ishte bërë. Regjistrimi i përditësuar dhe i plotë në lidhje me aksesin e qytetarëve që hyjnë në ambientet e Drejtorisë së Policisë me qëllim të dhënies së informacionit në cilësinë e tyre si qytetarë është një nga mekanizmat me të cilin vlerësohet ligjshmëria e heqjes së lirisë. . Është e nevojshme të sigurohen dhoma të veçanta për marrjen në pyetje dhe pajisja e tyre me regjistrim audio dhe/ose video, duke pasur parasysh se ekzistenca e këtyre dhomave paraqet një formë të veprimit parandalues dhe një masë të konsiderueshme të mbrojtjes së personave të privuar nga liria nga veprimet e mundshme të paligjshme të oficerët e policisë, kanë përfunduar ata.
Aktiviteti është pjesë e projektit “Pa u ndëshkuar për shkeljet dhe shkeljet e të drejtave të njeriut në Mal të Zi”, i cili mbështetet nga Delegacioni i Bashkimit Evropian në Mal të Zi dhe bashkëfinancohet nga Ministria e Administratës Publike.
